NOCLEGI
ROZKŁADY
Debata o podwójnych standardach w unijnej polityce handlowej: czy środki lustrzane to rozwiązanie?
fot/newseria
Podczas debaty online zorganizowanej przez Fundację Instytut na rzecz Ekorozwoju, eksperci dyskutowali o zasadności wdrażania tzw. środków lustrzanych w polityce handlowej UE. Punktem wyjścia był raport „Równi i równiejsi. Czas na środki lustrzane w handlu produktami rolnymi”, który analizuje problem nie jednolitych standardów stosowanych wobec unijnych i zagranicznych producentów żywności. Z zapisem debaty można zapoznać się na kanale Youtube Chrońmy Klimat.
REKLAMA
Czym są środki lustrzane i jakie problemy rozwiązują?
Prowadząca debatę Ewa Świerkula wyjaśniła, że środki lustrzane (ang. mirror measures) to narzędzia polityki handlowej, które nakazują, aby produkty importowane spełniały te same normy sanitarne i środowiskowe co produkcja w UE. W obecnym systemie konsument w Europie może spożywać żywność, która zawiera pozostałości pestycydów zakazanych w UE, tylko dlatego, że została wyprodukowana poza jej granicami. To prowadzi do "niespójności zasad", zwiększa koszty unijnych producentów, a jednocześnie zaburza konkurencję i podważa wiarygodność unijnej polityki rolnej, handlowej i ekologicznej.
Czy zniesienie tolerancji importowych i kontrola importu są realne?
Anna Jakubowska stwierdziła, że zniesienie obecnych wyjątków dla importu i zakaz eksportu z UE pestycydów zakazanych wewnętrznie są realne i wykonalne prawnie:
„Zakaz eksportu tych środków ochrony roślin, które nie są dopuszczone w UE, jest w zasięgu ręki. To samo dotyczy zniesienia tolerancji importowych na najbardziej niebezpieczne substancje”.
Marek Krysztoforski stawiał sprawę jasno:
„Nie wolno dopuszczać do importu produktu, który ma pozostałości pestycydów niedopuszczalne dla rolnictwa w Unii Europejskiej”.
Z kolei Mirosław Korzeniowski podkreślił, że istniejące przepisy unijne dotyczące pozostałości chemicznych obowiązują także importowanych produktów, więc obecne problemy biorą się głównie z braku skutecznej egzekucji, a nie z braku regulacji:
„To nie jest kwestia tylko przepisów, ale egzekwowania tych przepisów. Trzeba się bardziej obawiać obejścia norm, jak to miało miejsce przy imporcie zboża technicznego z Ukrainy”.
Czy środki lustrzane mogą wpłynąć na zmiany praktyk produkcyjnych za granicą?
Jakubowska zwróciła uwagę, że zastosowanie środków lustrzanych może mieć efekt systemowy:
„Jeśli chcesz eksportować do UE, spełniaj nasze standardy. To może zmusić kraje trzecie do zreformowania swoich praktyk produkcyjnych”.
Krysztoforski wskazał na praktykę certyfikacji ekologicznej jako przykład skutecznego narzucania standardów:
„Importerzy pulp z mango z Brazylii muszą spełniać normy UE, nawet jeśli kraj pochodzenia ma mniej rygorystyczne przepisy”.
Podkreślił jednak, że zadziała to tylko w połączeniu z efektywnym nadzorem i eliminacją prób obchodzenia reguł.
Ukraina: wyzwania w kontekście nowej umowy handlowej
W nawiązaniu do porozumienia z 30 czerwca 2024 r. przewidującego pełne wdrożenie unijnych standardów przez Ukrainę do 2028 r., eksperci wyrazili sceptycyzm wobec realności tego planu. Jakubowska przywołała dane, według których blisko połowa pestycydów stosowanych na Ukrainie w 2023 r. to substancje zakazane w UE.
Korzeniowski ostrzegał przed formalnym wdrażaniem tych samych przepisów przy braku ich realnego przestrzegania:
„To nie jest kwestia przyszłych regulacji, ale tego, czy mechanizmy kontrolne będą skuteczne. Bez tego nie zatrzymamy omijania systemu, jak widzieliśmy przy ukraińskich agroholdingach”.
Jeśli nie środki lustrzane – to co?
Eksperci byli zgodni, że brak spójnych wymagań dla wszystkich producentów osłabia zaufanie do unijnego systemu. Jakubowska podkreśliła, że to właśnie środki lustrzane są narzędziem wyrównywania warunków, a nie protekcjonizmu. Krysztoforski i Korzeniowski wskazali również na potrzebę systemowego monitoringu, eliminacji nadużyć i sankcji za łamanie unijnych norm.
Wnioski z debaty
Środki lustrzane są postrzegane jako konieczne dla ochrony zdrowia publicznego, środowiska i równych warunków konkurencji.
Eksperci opowiadali się za egzekwowaniem istniejących norm oraz eliminacją wyjątków dla importu i eksportu toksycznych substancji.
Uczestnicy ostrzegali przed ryzykiem obejścia środków lustrzanych, zwłaszcza w handlu z Ukrainą i krajami Mercosur.
Rekomendowano jednoznaczną politykę UE wobec WTO i krajów trzecich, w tym uzależnienie dostępu do rynku UE od przestrzegania jej standardów.
Z debaty wyłania się obraz Unii stojącej przed wyborem: czy utrzymać wiarygodność swoich polityk środowiskowych i zdrowotnych, czy pozwolić, by niespójności podważyły zaufanie obywateli i producentów. Zapraszamy również do zapoznania się z nagraniem z debaty, które można obejrzeć na kanale Youtube Chrońmy Klimat.
Prowadząca debatę Ewa Świerkula wyjaśniła, że środki lustrzane (ang. mirror measures) to narzędzia polityki handlowej, które nakazują, aby produkty importowane spełniały te same normy sanitarne i środowiskowe co produkcja w UE. W obecnym systemie konsument w Europie może spożywać żywność, która zawiera pozostałości pestycydów zakazanych w UE, tylko dlatego, że została wyprodukowana poza jej granicami. To prowadzi do "niespójności zasad", zwiększa koszty unijnych producentów, a jednocześnie zaburza konkurencję i podważa wiarygodność unijnej polityki rolnej, handlowej i ekologicznej.
Czy zniesienie tolerancji importowych i kontrola importu są realne?
Anna Jakubowska stwierdziła, że zniesienie obecnych wyjątków dla importu i zakaz eksportu z UE pestycydów zakazanych wewnętrznie są realne i wykonalne prawnie:
„Zakaz eksportu tych środków ochrony roślin, które nie są dopuszczone w UE, jest w zasięgu ręki. To samo dotyczy zniesienia tolerancji importowych na najbardziej niebezpieczne substancje”.
Marek Krysztoforski stawiał sprawę jasno:
„Nie wolno dopuszczać do importu produktu, który ma pozostałości pestycydów niedopuszczalne dla rolnictwa w Unii Europejskiej”.
Z kolei Mirosław Korzeniowski podkreślił, że istniejące przepisy unijne dotyczące pozostałości chemicznych obowiązują także importowanych produktów, więc obecne problemy biorą się głównie z braku skutecznej egzekucji, a nie z braku regulacji:
„To nie jest kwestia tylko przepisów, ale egzekwowania tych przepisów. Trzeba się bardziej obawiać obejścia norm, jak to miało miejsce przy imporcie zboża technicznego z Ukrainy”.
Czy środki lustrzane mogą wpłynąć na zmiany praktyk produkcyjnych za granicą?
Jakubowska zwróciła uwagę, że zastosowanie środków lustrzanych może mieć efekt systemowy:
„Jeśli chcesz eksportować do UE, spełniaj nasze standardy. To może zmusić kraje trzecie do zreformowania swoich praktyk produkcyjnych”.
Krysztoforski wskazał na praktykę certyfikacji ekologicznej jako przykład skutecznego narzucania standardów:
„Importerzy pulp z mango z Brazylii muszą spełniać normy UE, nawet jeśli kraj pochodzenia ma mniej rygorystyczne przepisy”.
Podkreślił jednak, że zadziała to tylko w połączeniu z efektywnym nadzorem i eliminacją prób obchodzenia reguł.
Ukraina: wyzwania w kontekście nowej umowy handlowej
W nawiązaniu do porozumienia z 30 czerwca 2024 r. przewidującego pełne wdrożenie unijnych standardów przez Ukrainę do 2028 r., eksperci wyrazili sceptycyzm wobec realności tego planu. Jakubowska przywołała dane, według których blisko połowa pestycydów stosowanych na Ukrainie w 2023 r. to substancje zakazane w UE.
Korzeniowski ostrzegał przed formalnym wdrażaniem tych samych przepisów przy braku ich realnego przestrzegania:
„To nie jest kwestia przyszłych regulacji, ale tego, czy mechanizmy kontrolne będą skuteczne. Bez tego nie zatrzymamy omijania systemu, jak widzieliśmy przy ukraińskich agroholdingach”.
Jeśli nie środki lustrzane – to co?
Eksperci byli zgodni, że brak spójnych wymagań dla wszystkich producentów osłabia zaufanie do unijnego systemu. Jakubowska podkreśliła, że to właśnie środki lustrzane są narzędziem wyrównywania warunków, a nie protekcjonizmu. Krysztoforski i Korzeniowski wskazali również na potrzebę systemowego monitoringu, eliminacji nadużyć i sankcji za łamanie unijnych norm.
Wnioski z debaty
Środki lustrzane są postrzegane jako konieczne dla ochrony zdrowia publicznego, środowiska i równych warunków konkurencji.
Eksperci opowiadali się za egzekwowaniem istniejących norm oraz eliminacją wyjątków dla importu i eksportu toksycznych substancji.
Uczestnicy ostrzegali przed ryzykiem obejścia środków lustrzanych, zwłaszcza w handlu z Ukrainą i krajami Mercosur.
Rekomendowano jednoznaczną politykę UE wobec WTO i krajów trzecich, w tym uzależnienie dostępu do rynku UE od przestrzegania jej standardów.
Z debaty wyłania się obraz Unii stojącej przed wyborem: czy utrzymać wiarygodność swoich polityk środowiskowych i zdrowotnych, czy pozwolić, by niespójności podważyły zaufanie obywateli i producentów. Zapraszamy również do zapoznania się z nagraniem z debaty, które można obejrzeć na kanale Youtube Chrońmy Klimat.
PRZECZYTAJ JESZCZE
